تعامل انسان و کامپیوتر یا Human-Computer Interaction (HCI) یک حوزه مطالعاتی چندرشتهای است که بر طراحی فناوریهای کامپیوتری و بهویژه بر نحوه تعامل بین انسانها (کاربران) و کامپیوترها تمرکز دارد. در ابتدا، HCI فقط بر کامپیوترها متمرکز بود، اما اکنون تقریباً تمام حوزههای طراحی فناوری اطلاعات را در بر میگیرد. در اینجا، پروفسور آلن دیکس ریشههای HCI و بخشهای مهم آن را توضیح میدهد.
فهرست مطالب
- تعامل انسان و کامپیوتر (HCI) چیست؟
- رشد چشمگیر HCI
- ارزش UX در HCI و حوزههای مرتبط با آن
- یادگیری بیشتر درباره تعامل انسان و کامپیوتر
- پرسشهای مرتبط با تعامل انسان و کامپیوتر (HCI)
رشد چشمگیر HCI
تعامل انسان و کامپیوتر در دهه ۱۹۸۰، همزمان با ظهور کامپیوترهای شخصی، شکل گرفت. با ورود کامپیوترهایی مانند Apple Macintosh، IBM PC 5150 و Commodore 64 به خانهها و ادارات، برای اولین بار سیستمهای الکترونیکی پیچیده در دسترس عموم مردم قرار گرفتند. این سیستمها برای کارهایی مانند تایپ، بازی و حسابداری استفاده میشدند. از آنجایی که کامپیوترها دیگر فقط ابزارهای گرانقیمت و بزرگ برای متخصصان نبودند، نیاز به طراحی تعامل سادهتر و کارآمدتر بین کاربران عادی و کامپیوترها اهمیت پیدا کرد.
از همان ابتدا، HCI با رشتههای مختلفی مانند علوم کامپیوتر، علوم شناختی و مهندسی عوامل انسانی ترکیب شد. در ابتدا، تمرکز این حوزه بر بهبود قابلیت استفاده از کامپیوترهای رومیزی بود؛ یعنی پژوهشگران سعی میکردند که یادگیری و استفاده از کامپیوترها را آسانتر کنند. اما با ظهور اینترنت و تلفنهای هوشمند، تعامل با کامپیوترها دیگر محدود به کامپیوترهای رومیزی نبود و به دنیای موبایل و سایر دستگاههای دیجیتال گسترش یافت.
به مرور، HCI شامل حوزههای بیشتری شد:
“… دیگر منطقی نیست که HCI را صرفاً شاخهای از علوم کامپیوتر بدانیم؛ این حوزه فراتر از علوم کامپیوتر رفته و اکنون بسیار وسیعتر و متنوعتر شده است. تعامل انسان و کامپیوتر از تمرکز اولیه بر رفتارهای فردی کاربران به حوزههای اجتماعی و سازمانی نیز گسترش یافته است. اکنون شامل موضوعاتی مانند دسترسیپذیری برای سالمندان، افراد دارای ناتوانیهای شناختی و جسمی، و طیف گستردهای از تجارب و فعالیتهای انسانی میشود. همچنین، از نرمافزارهای اداری به حوزههایی مانند بازیها، آموزش، تجارت، سلامت، مدیریت بحران، و همکاریهای اجتماعی راه یافته است. علاوه بر این، HCI از رابطهای گرافیکی اولیه به تکنیکهای متنوعی مانند تعامل چندحالتی، ابزارهای طراحی رابط کاربری، و فناوریهای نوظهور مبتنی بر دستگاههای همراه و محیطهای هوشمند گسترش یافته است.”
— جان ام. کارول، نویسنده و یکی از بنیانگذاران حوزه تعامل انسان و کامپیوتر
ارزش UX در HCI و حوزههای مرتبط با آن
HCI یک حوزه گسترده است که با طراحی کاربرمحور (UCD)، طراحی رابط کاربری (UI)، و طراحی تجربه کاربری (UX) همپوشانی دارد. در واقع، میتوان گفت که HCI پیشگام طراحی UX بوده است. اما تفاوتهایی بین این دو وجود دارد:
- متخصصان HCI معمولاً بیشتر بر پژوهشهای علمی و تحلیل رفتار کاربران تمرکز دارند.
- طراحان UX بیشتر در صنعت و تولید محصولات مانند اپلیکیشنهای موبایل و وبسایتها فعالیت میکنند.
با این وجود، یافتههای علمی در حوزه HCI تأثیر مستقیمی بر طراحی محصولات دارد. بسیاری از تحقیقات این حوزه برای طراحان UX منابع ارزشمندی هستند، اما به دلیل ماهیت آکادمیک، معمولاً زمان کافی برای مطالعه آنها در محیطهای صنعتی وجود ندارد. با این حال، درک بهتر از HCI میتواند به طراحان کمک کند تا طراحی بهتری برای کاربران ارائه دهند و تأثیرات مثبتی در بازار و جامعه بگذارند.
یادگیری بیشتر درباره HCI
برای مطالعه بیشتر درباره HCI، میتوانید به فصل مربوط به این موضوع در دایرهالمعارف Interaction Design Foundation، نوشته جان ام. کارول، مراجعه کنید. همچنین، انجمن بینالمللی SIGCHI جدیدترین پیشرفتهای HCI را منتشر میکند.
اگر میخواهید مهارتهای HCI را یاد بگیرید، دورههای زیر که توسط پروفسور آلن دیکس (نویسنده یکی از معروفترین کتابهای HCI) تدریس شدهاند، گزینههای خوبی هستند:
پرسشهای مرتبط با تعامل انسان و کامپیوتر
شناخت در تعامل انسان و کامپیوتر چیست؟
شناخت در HCI شامل فرآیندهای ذهنی است که بین انسان و کامپیوتر رخ میدهد. این فرآیند شامل دریافت ورودی از کامپیوتر، پردازش آن در مغز، و تولید خروجیهایی مانند حرکات فیزیکی، گفتار، و حالات چهره است.
طراحی در تعامل انسان و کامپیوتر چیست؟
طراحی در HCI به معنای دستیابی به اهداف در چارچوب محدودیتها است. این محدودیتها شامل نوع پلتفرم، زمان، هزینه و رسانه هستند. طراح باید کاربران و فناوری مورد استفاده را درک کرده و بین اهداف و محدودیتها تعادل برقرار کند.
ارگونومی در تعامل انسان و کامپیوتر چیست؟
ارگونومی در HCI به طراحی و پیادهسازی رابطهایی اشاره دارد که باعث راحتی، کارایی، و اثربخشی کاربر میشوند. به عنوان مثال، بازخورد لمسی در تلفنهای همراه و خودروها برای ایجاد تجربهای طبیعیتر و کاربرپسندتر استفاده میشود.
چرا تعامل انسان و کامپیوتر مهم است؟
HCI تأثیر مستقیمی بر تجربه کاربر دارد. در دنیای دیجیتال امروزی، کاربران گزینههای متعددی دارند و به راحتی میتوانند سرویسها را تغییر دهند. به همین دلیل، طراحی مناسب تعامل کاربری میتواند باعث موفقیت یا شکست یک محصول شود.
آیا تعامل انسان و کامپیوتر نیاز به برنامهنویسی دارد؟
HCI نیازی به دانش برنامهنویسی ندارد. البته، برنامهنویسی میتواند در طراحی و پیادهسازی مفید باشد، اما یادگیری اصول HCI بدون کدنویسی نیز امکانپذیر است.
اولین کامپیوتر چه زمانی اختراع شد؟
اولین کامپیوترهای مدرن در دهه ۱۹۵۰ ساخته شدند. در آن زمان، کامپیوترها بسیار بزرگ و گرانقیمت بودند. اما با گذشت زمان، هزینه و اندازه آنها کاهش یافت و در دهه ۱۹۷۰، کامپیوترهای شخصی به بازار آمدند. امروزه، تعداد کامپیوترها و گوشیهای هوشمند از تعداد انسانها در جهان بیشتر شده است.
منبع: https://www.interaction-design.org/literature/topics/human-computer-interaction